Kurban, sosyal boyutu ağır basan dini bir olgudur. Ancak, Kurban Bayramında pazarlanan ve kesilen hayvanlar, hastalıkların yayılması ve halk sağlığı açısından önemli bir risk oluşturmaktadır. Kurban Bayramında, halkımız kurban vazifesini sağlıklı bir şekilde yerine getirerek, dini vecibelerini ifa etmenin huzurunu yaşamak istemektedirler. Ancak, artık az da olsa her yıl Kurban Bayramı öncesi ve sonrasında yaşanan olaylar ve basında yer alan haberlerle kurban kesen insanlar bu görevlerini layıkıyla yerine getirmenin huzurunu yaşayamamaktadırlar.

Son dönemlerde yurt dışında vekaletle kurban kesimine ilginin arttığı görülmektedir. Geçen yıl 89 bin 27 vekaletle kurban kesildiği resmi olarak açıklanmıştır. Bu sene hedefin 61 ülkede 150 bin sayıya ulaşılması planlanmaktadır. Trabzon ve yöresinde kesilen hayvanların ortalama olarak yüzde 60'ı büyükbaş yüzde 40'ı da küçükbaş hayvanlardan oluşmaktadır.

Kurban Bayramında, kesin sayı bilinememekle birlikte, yaklaşık olarak 1 milyon büyük baş ve 2.500.000 küçükbaş hayvanın nakli ve kesimi yapılmaktadır. Bu miktar, ülkemizde yıllık olarak kesilen hayvan miktarının % 25-30’una tekabül etmektedir. Bu kadar büyük sayıda hayvanın bu kadar kısa sürede nakledilmesi ve kesilmesi, gerekli tedbirler alınmadığı ve gerekli alt yapı oluşturulmadığı takdirde, insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre ile ilgili sorunları da beraberinde getirmektedir. Bunun yanında, kullanılamayan hayvansal yan ürünler nedeniyle büyük ekonomik kayıplar oluşmaktadır. Özellikle, veteriner hekim kontrolü dışında yetiştirilen, sevki yapılan, satışa sunulan ve kesilen hayvanlar, bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıklarının yayılma riskini arttırmakta ve bu hayvanlardan elde edilen etler insan sağlığı açısından önemli bir risk oluşturmaktadır.

Kurbanlık hayvanların, sokaklarda dolaştırılması, meydanlarda bekletilmesi, satın alınan hayvanların evlerin bahçelerinde, balkonlarda tutulmaları ve uygun olmayan yerlerde kesilmeleri tehlikenin boyutunu daha da arttırmaktadır. Kurban sebebiyle hayvan hareketliliğinin çok arttığını ve bu durumun bulaşıcı hayvan hastalıkları açısından birçok riski beraberinde taşıdığı, bulaşıcı hayvan hastalıklarının kurbanda yüzde 30 oranında artış sağladığı görülmektedir.

Türkiye bulaşıcı hayvan hastalıkları açısından riskli bir bölgede bulunmaktadır. Dolayısıyla Türkiye'ye sınırı bulunan ülkelerde de bulaşıcı hayvan hastalıklarının çok fazla olduğu ve kaçak hayvancılık sebebiyle bunların zaman zaman ülkemize taşındığı bilinmektedir. Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için sağlık raporu, küpesi ve pasaportu bulunmayan hayvanların sevkine izin verilmemektedir. Hayvanlardan insanlar bulaşabilen 200 den fazla zoonoz karakterli hastalık bulunmaktadır. Hayvanlardan insanlara geçen bu hastalıkların özellikle kurban bayramlarında görülme sıklığı yaklaşık %30 oranında artmaktadır. Türkiye ve pek çok komşu ülkede Bruselloz, tüberküloz, şarbon, Kist hidatik, Sistiserkoz, gibi hastalıklar günümüzde hala görülmekte olup önemli bir halk sağlığı sorunu oluşturmaya devam etmektedirler. Bilindiği gibi insanlarda görülen hastalıkların % 61’ den fazlası hayvansal kökenlidir. Bunun yanında, insan sağlığı açısından gıdaların ortaya koyduğu riskin % 90’ı hayvansal kökenli gıdalardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, hayvan ve hayvansal ürünlerden gelebilecek bu tehlikelerin azaltılması veya ortadan kaldırılması için öncelikle hastalıkların hayvanlarda kontrol altına alınması gerekir.

İYİ BİR KURBAN İÇİN YAPILMASI GEREKENLER,

İyi bir kurban, ideal bir kurbanlık seçimiyle başlar. Bu seçim ya işletmelerde ya da yerel yönetimler tarafından oluşturulan ve denetime tabi pazarlardan olmalıdır. Daha sonra sağlık ve çevre şartlarına riayet edilecek şekilde bakım ve muhafaza edilerek kurban günü beklenmelidir. Kesim için özel kesim yerleri veya yerel yönetimlerce oluşturulan alanlar tercih edilmelidir. Hijyenik bir ortamda, hayvana eziyet edilmeden ehil insanlar tarafından kurban kesimi gerçekleştirilmelidir. Kurban kesimi sonrasında da yine çevre temizliğine dikkat etmeli, hayvanın etini, sakatatını ve derisi ziyan edilmeden hepsini kullanmalıdır. Ayrıca kesim yapıldıktan sonra kulak küpeleri atılmamalı ve bunlar il ve ilçe tarım müdürlüklerine teslim edilmelidir.

KURBANLIK HAYVAN ALIMLARINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR,

• Veteriner Sağlık Raporu olmayan,
• Küpesiz ve Büyükbaş Hayvan Kimlik Kartı (Pasaport) bulunmayan,
• Çok zayıf olan,
• Gebe olan,
• Yeni doğum yapmış olan,
• Yüksek ateşi olan,
• Çok genç ve etleri olgunlaşmamış olan,
• Kılları karışık ve mat halde olan,
• Bakışları ve dış görünümü canlı olmayan,

• Salya ve gözde akıntısı bulunan,

• Pis kokulu ishali olan,
• Öksürük, nefes darlığı, pis kokulu burun akıntısı olan,
• Çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olan,
• Yara, şişlik ve memede kötü kokulu akıntısı olan,
• Cinsiyet organlarında kötü kokulu akıntısı olan, hayvanların satın alınmaması gerekmektedir.

Yaklaşan Kurban Bayramının beklentilerimiz ile hayırlara vesile olacak şekilde karşılanmasını ümit ediyor ve bir sonraki yazımızda kesim ve etlerin parçalanıp saklanması hakkında yazımızla birlikte olmak ümidiyle sağlıkla kalınız.

Veteriner Hekim Sebahattin YAZICI Belediye Tarımsal Hizmetler Müdürü