GÜVENLİ HAYVANSAL GIDA
Gıda ve beslenme insanlığın temel ihtiyacıdır. Ancak tüketime sunulan gıdalarında sağlık açısından da güvenli olması gerekir. Sağlıklı hayvansal gıdalar üretmenin ön koşulu sağlıklı hammadde ile olur. Bu şart ise et, süt ve yumurta gibi başlıca hayvansal ürünlerin, mevzuata uygun işletmelerde sağlıklı koşullarda yetiştirilen sağlıklı hayvanlardan elde edilmesidir. Sağlıklı hammadde üretmek için etlerin modern mezbaha veya kombinalarda tekniğine uygun olarak kesilmesiyle, sütün işletmelerde hijyenik sağımlardan, yumurtanın yönetmelik ve mevzuata uygun işletmelerde gerçekleştirilen üretimden sağlanmış olmasıdır. Üretilen besin maddelerinin insan sağlığına zararsız ve güvenilir olması için üretim, işleme, muhafaza ve dağıtım aşamalarında kanunlara uygun standartlarda olmalıdır. Her aşamada uygun şartlar sağlanmadığı sürece riskler var olacaktır. Bu riskler gıda güvenliğini ve dolayısıyla halk sağlığının tehdit edecektir.
Son yıllarda toplumları tedirgin eden sorunlardan birisi belki de en önemlisi gıda güvenliği olmuştur. Bu halk sağlığı konusunu ön plana çıkarmıştır. Çiftlikten sofraya gıda güvenliği uygulamaları yürütülerek endişeler ortadan kaldırılabilir, riskler azaltılabilir. Konu ile ilgili meslekler arası multidisipliner bir görev paylaşımı içerisinde sağlanabilir. Yasal mevzuatın harfiyen uygulanması, kamu adına denetimlerin sıklaştırılması, cezai müeyyidelerin caydırıcı olarak uygulanması sağlanmalıdır. Tüketicilerin güvenli gıda eğitimi ile bilinç artırılmalıdır. Bu durum bilinçli tüketici ile gönüllü denetçilik sağlanmalıdır.
Gıda tüketiminde insan sağlığı, hayvan sağlığı ve hayvansal üretim çok sıkı bir ilişki halindedir. Zoonoz olarak bilinen birçok hastalık hayvanlardan insanlara geçebilmekte, halk sağlığı sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Hayvanlardan veya bunlardan üretilen hayvansal ürünlerden kaynaklanan hastalandırma etkenlerine bağlı olarak süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, yumurta, kanatlı et ve ürünleri, balıklar ve diğer su ürünleri bakteriyel, viral riketsiyal, helmintik ve protozoal etkenlerle bulaşarak besin zehirlenmesi ve zoonoz hastalıklara neden olarak halk sağlığı açısından önemli sorunları oluşturabilmektedir. Bunun yanında zoonotik hastalıklar uluslararası hayvan ve hayvansal ürün ticareti açısından önemli sorunlar yaratmaktadır.
Hayvansal gıdalardan kaynaklanan sağlık risklerinde kalıntı da önemli bir yer tutmaktadır. Hayvancılıkta tedavi amaçlı kullanılan veteriner ilaçları ve yem katkı maddeleri kontrolsüz ve uygun şekilde kullanılmaması günümüzde halk sağlığı açısından tehdit oluşturmaktadır. Doğal veya organik adı altında kontrolsüz üretilen ve satılan gıdalarda bu tehdit daha da tehlikeli boyutlar kazanabilmektedir. Her şeye rağmen ambalajlı ve ruhsatlı ürünlerin tüketilmesi önerilmektedir. Fakat gıda sektöründeki gelişmelere rağmen günümüzde tüketicilerin büyük bir kısmının özellikle hayvansal besinlerin ambalajlama sırasında katkı ilavesi yapılması endişesi ile tüketmekten uzak durmaktadır. Uygun ve yeteri dozda antibiyotik kullanımı da antimikrobiyal direnç gelişimine sebebiyet vermektedir. Bu durum tedavide beşeri hekimlik ve veteriner hekimlik yönünden ciddi bir tehlikenin dünyayı tehdit ettiğini göstermektedir. Akılcıl antibiyotik kullanımı ile bu sorunlar çözülebilir ve sağlıklı bir süreç işletilebilir.
Güvenli hayvansal gıda; mevzuata göre etiketli ve ambalajlı, üretim izni olan, ruhsatlı ürünlerin tüketici bilinci ile alınanlarından bahsedilmektedir. Bunun dışındaki ürünler sürekli şüphe gıda olarak değerlendirilmelidir.
Sebahattin YAZICI
Belediye Tarımsal Hizmetler Müdürü