28 EYLÜL DÜNYA KUDUZ GÜNÜ
Bu yılın teması dünyada; "ZERO BY 30..."
Tema ile global kuruluşların (WHO, OIE, FAO), köpeklerden bulaşan kuduza bağlı insan ölümlerinde 2030 yılı itibariyle sıfıra ulaşma hedefini yansıtmaktadır. Bu hedefe bilinçli hayvan sahipler - veteriner hekimler-kurumlar arası organizasyon ” tek sağlık" uygulaması ile ulaşabiliriz.
Kuduz virüsü, enfeksiyona maruz kalmış hayvanın tükürüğü ile yakın temas, ısırığı, çiziği ve tahrip olmuş cilt/mukoza zarını yalaması yoluyla hayvanlardan başka hayvanlara veya insanlara bulaşır. Dünyada köpekler, virüsün en yaygın kaynağı ve tüm insan kuduz ölümlerinin yüzde 95'inden fazlasından sorumlusu olarak bildirilmektedir. Ülkemizde yılda 1‐2 insan kuduz vakası ortaya çıkmaktadır. Bakanlığa yılda yaklaşık 180.000 kuduz şüpheli temas vakası bildirilmektedir. Ülkemizde sadece kuduz aşısı ve anti serumu için yılda yaklaşık 7 milyon TL kaynak harcanmaktadır.
Dünya sağlık örgütünce kuduz dünyanın en ölümcül bulaşıcı zoonotik hastalık olarak kabul ediliyor. Yapılan araştırmalara göre kuduz hastalığı nedeniyle dünyada her gün 160 kişi, her 10 dakikada 1 kişi, %40'ı çocuk olmak üzere yılda 59.000 kişi hayatını kaybediyor.
KUDUZ, " TEK SAĞLIK" YAKLAŞIMIYLA, BİLİNÇLENME ve SİSTEMATİK AŞILAMA İLE YOK EDİLEBİLİR ...
Kuduz hem insanlar hem de hayvanlar için ölümcüldür. Erişkinlere göre hayvanlarla daha fazla yakın temasta bulunmaları ve ısırılma, tırmalanma gibi durumlarda ailelerine haber vermemeleri sebebiyle çocuklarda kuduz riski daha fazladır. Kuduzun önlenebilir bir hastalık olmasının ise sevindirici olduğunu, hastalığın önlenmesinde hayvanların rutin olarak aşılanması ve kontrolsüz üremelerini önlemek için sokak hayvanlarının kısırlaştırılması çok önemlidir. Olası bir ısırılma durumunda vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna gitmek çok önemlidir. Şüpheli ısırık durumlarda yapılması gerekenler şunlardır:
Her ne olursa olsun yetişkin veya çocuk fark etmez eğer ısırılırsanız, ısırık yarasını vakit kaybetmeden bol su ve sabunla en az 15 dakika yıkayıp ve derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Hekimin gerekli görüp, aşı programına alınılır ise aşılar aksatılmadan uygulatılmalıdır. Eğer evcil hayvan ısırır/ısırılırsa hemen bir veteriner hekime danışılmalıdır. Kuduz hastalığının belirtileri ortaya çıktıktan sonra artık tedavisi mümkün değildir. Ölümle sonuçlandığını kesin olarak bilinen kuduz, şüpheli ısırık veya temas durumunda önlem alarak sorunlarımızı çözmek en doğru girişimdir. İhmal ise göz göre göre ölüme gitmek gibi bir riski almak anlamına gelmektedir. Kuduz yüzde yüz önlenebilir... Aşılamalar ile hem kendimizi hem de can dostlarımız evcil hayvanlarımızı koruyabiliriz. Kuduzdan korkmayıp, geç kalmaktan, aşılatmak ve aşılanmamaktan korkmak gerekir.
Kuduzla mücadele:
Köpekler başta olmak üzere kuduz hastalığına yakalanma riski olan evcil hayvanların toplu , sistematik olarak aşılanması,yaban hayat ve sosyal yaşamın iç içe olduğu göz önüne alınarak, yaban hayatta kuduz virüsü taşıyan hayvanların aşılanması, insanlarda aşılama/ kuduz immunoglobulin uygulaması ile mümkün olacaktır.
Bu arada sizin için hayati önem arz eden en önemli işiniz derhal veteriner hekiminizi konuyla ilgili haberdar etmenizdir. Çünkü doktorunuzun tüm sağlık uygulamaları ( aşı, antimserum) buna bağlı olarak yürütülecektir. Karantina uygulamaları ile hem sizin hem de sahip olduğunuz can dostunuz güvence altında olduğunuzun teminatı sağlanmış olacaktır.
Kuduz, doğru aşılama ve bilinçlendirme programları ile yüzde yüz önlenebilir ve bu konuda hayvan sahipleri ve veteriner hekimler kilit rol oynamaktadır.
Bu ölümcül zoonoz hastalığı ülkemizden defetmek istiyorsak kurumlar arası işbirliği, multidisipliner çalışmayı mümkün kılan " TEK SAĞLIK" konseptini sağlamak ve uygulamak zorundayız.
Veteriner Hekim Sebahattin YAZICI
Tarımsal Hizmetler Müdürü