KÖYLERİMİZ VARDI ÜRETEN
Köylerimiz vardı.Yoğun insan yaşardı.Tarlalar vardı ürün veren; işlenen.Buğday,mısır,kendir,lahana, bakla,patates,marul soğan,patlıcan,domates,biber,kabak,turp,marul,maydanoz,nane,pırasa,karnıbahar,pazı hep bu topraklarda yetiştirilirdi.Pazartesi akşamı pazara gelir;Salı Pazarında satılırdı.
Kazma ,kürek,bel vardı.Nasırlaşmış el vardı. Boş değildi toprak. Koyun,kuzu,keçi,dana,inek,tavuk,ördek vardı.Sürü sürü serin yayla yolunu tutan sürüler ve başlarında çobanlar vardı.
Tütün,Zeytin vardı.Türkiye'de marka. İncir,üzüm,karayemiş, hurma vardı.Dalları yere değen armut ,elma ağaçları vardı. At,katır,eşek vardı.Yük taşıyan.Kolcular vardı,tütün kaçakçılarını dağdan dağa kovalayan. Evler vardı.Tek kat.Altta ağır;on on beş inek.Kar yağınca "panti"den inilirdi ahıra.Çetenler vardı.Ürün dolu. Çocuklar vardı,sığırtmaç. Pınarlar vardı suyu temiz ve soğuk. Hava berrak,bülbül öterdi defnede.Kış boyu çulluklar geçerlerdi akşamdan.Eylül'de bıldırcınlar.Güz fasulyeleri içine saklanırlardı.Rahat bırakmazdı av köpekleri ve avcılar.
Ayşe,Hava, Fatma,Hasan Hüseyin,Ali Mustafa,Osmanlar vardı.Fidanlıktan fidan çeken,tütün diken,dizen,nemlendirip kurutan;demetleyip satan. Destan satan ve destan yazan insanlar vardı. Taş ve tahta köprüler vardı,geçilen.Değirmenler ve değirmenciler vardı;isimleri ünlü.
Her köyün bir eski ve bir de yeni adı vardı.Her köyün ayrı marifeti vardı.kimi peştemal dokur,kimi keşan. Kimi yün çorabı dokur,kimi sepet örerdi. İsterseniz aklımda kalanları sayayım sıra sıra.Batıdan Doğuya.
Ahanda(Kavaklık) Kuzu var,Güneyi var.Başında Franguli Gürgen ormanları,eski eşkiyaların yeri.Hem Hasan İzzettin Dinamo,hem de Tophaneli Hakkı çıktı oradan.Kar yağınca yol vermezdi Kovik Pelit.Kahvelerin yanında oyun oynardı ağalar. Kordil(Akçakale) Kalesi meşhur,orada bir tarih gizlidir. Denizde motorlar.Rus savaşını da görmüştür. Cağera,Zağera(Ağaçlı) Daha sonra ikiye bölünmüştür.Ağaçlı Aydın.Hıdırnebi Kayası altına sinmiştir.Odun kömür,yün çorabı,kıl çorabı, yaban armudu,örme sepet istersen gelirdi oradan.Ayrıca,bel gövdesi ,doğanı,kazma sapı,tütün çivisi,yamka,hepsi orijinal ağaçtan.Meşhurdu kurumuş gürgen odunu;kadınların belinde renkli renkli kuşaklar.Cera(Çamlıdere).Benim köyüm.Dedem çok kafa tutmuştur burada Rum'a,Ermeni'ye.Çok zengini kurtarmıştır yerli Eşkiya'dan.Horonu da fena oynamazlar.Çok okumuş insan çıkmıştır buradan. Geliya(Karaçam ve Çamlıca) diye ayrılmıştır ikiye.Annemin köyü.Genelde,sürüleri vardır.Meşhurdur dedem Hoşoğlan sürüsü ile.Yazın Gavur Dağları,Karanlık Dere Torul.Kışın bu köy kışlak.Sarı Çamları vardır yaşlı. Haldandoz(Zeytinlik) Mahzun bakar denize.Zeytin ağaçları ve Tütünü ile meşhurdur.Ayrıca sebze ambarı.Başbakan Hasan Saka çıkmıştır buradan. Hemen yanında İspendam(Çatalzeytin) Hem zeytini hem de balıkçılığı ve tütünü ile önde.Ayrıca sebzesi de vardır marka.Yazarlar, şairler çıkmıştır buradan. Kaleğra(Meşeli) Ağaların yeri.Hacısalihoğulları.Mısırı meşhurdur,bir de fasulyesi. Meşhurdu bir zamanlar Şabanın Çamlığı.Bir ağaç dibinde kaval çalardı Tepegöz.Hayvancılıkta bir zamanlar iyiydi.Meşhurdu Yayık yağı ve fırında kurutulmuş mısırı,diğer adı fırınkurusu.Fırınlarda ekmek pişirilir,imece usuli çalışılır ve mısır koçanları içinde "sivi sivi" oynananırdı.
Karziya,Kardiya(Gökçekaya) Tepe kısmında oturanlar peştemal dokurdu bir zamanlar.Karşısında koca koca orman.Çok kiliseler vardı bu köyde.Toprağı bayır ama verimlidir.Marangozlukta iyi ustalar çıkmıştır buradan.Koptez,Koftez,Kurtezi,Kurtesa(Üzümlü) Kokulu üzümü ve kirazı meşhurdur.Ayrıca yaylacılık geleneği vardır.Koyunlarla çıkararlar yaylalara.Korobi,Koropi(Baltacı) Meşhurdur burada dokumacılık.Peştemal,Keşan ve potlu çarşaf dokunurdu burada.Farklı bir kültür vardır.Çepni Türklerindendir soyları. Kutoz(Korucu) Çam ormanları ile kaplıdır.Koyunculuk ileridir.Burada da dokumacılık vardır.Aynı zamanda Çepni Türkleridir soyları. Kuzari(Benlitaş) Burada da Çepni Türkleri soyundandır insanlar.Dokumacılık ile uğraşırlardı bir zamanlar. Lalank(Karpınar) Burada da Çepni Türkleri var.Çok muhteşem bir kültürleri var.Semah bu yörede vardır.Ama nedense hep gizli tutarlar. Peştamalı en güzel onlar dokurlar.Folklorik güzel örnekler verecek bir yöredir.Sıcaktır insanları. Mazera,Macera(Gökçebel) Verimlidir toprakları.Bilhassa tütün,sebze,meyve. Çok yakındır sahile.Sonradan dışarıdan göç almıştır.Üstirkiya,Struki(Darıca) Sahil Köyüdür.Çok verimlidir toprakları.Bilhassa tütüncülükte marka.Hala durur altı gözlü damları ve geniş su kuyuları.Zeytini ve sebzesi çok tutulur pazarda. Sahilde yaşar balıkçıları. Vartana(Taşlıca) Fındık ön planda.Kiraz ve ceviz.Birazcık da dokuma.Keten gömlek fanila.
Zonida( Karaçayır) Genelde kömürcülük,mısır ve odun satma ile geçinirlerdi.Ağaç işleri ve sepetçilik vardı bu yörede.Geniş gürgen ormanları vardı bir zamanlar.Arazide genelde patates ve mısır yapılırdı. Fisera,Viziera(Işıklar) Elektrik santralı ile duyurmuştur adını.Bir zamanlar Rumlar yaşardı burada.En güzel Rum kızları burada vardı.Ayrıca meşhurdur yaylaları.Kayabaşı mesela. Vayton(Ambarcık) Genelde hayvancılıkla geçinirler,Hayvan alıp hayvan satarlardı.Çelepçı denilirdi böyle insanlara.Akçaabat'ta kasap dükkanları vardı.Hatta Akçaabat Köftesi,Kasap Köftesi diye onlardan çıkmıştır piyasaya.İlk yapan Kasap Eşref Aga. Vara(Kirazlık) Kirazı ile meşhurdu bir zamanlar.Genelde düzdür arazisi.Patates, mısır olurdu arada. Serasor,Sera(Yıldızlı) Coğrafya kitaplarında geçerdi adı.Sebze deposu ve Akdeniz iklimi.Bir heyelanla olmuştu Sera Gölü.Tütün vardı.Çok güzel olurdu mandalina bahçeleri,portakal kokuları,meşhurdu taş değirmeni Satari( kaleönü) Buradan çıkmıştı Topal Osmanın tüfekçileri.Her evde az çok vardı bir sürü.Ağalar ve Beylerin yazlıkları vardı burada.Geniştir hikayesi.Anlatsam zaman alır. Salari(Sarıtaş) Eski Rumların pazarı.İsmini İtalya'da bir şehirden alır.Papaz koymuştur bu ismi.Verimlidir toprakları.Susuzdur,ama kar kuyuları ile de meşhurdur.Bir de kurulan hayvan pazarı ve çarıkçılık,dericilik ile de duyulmuştur adı. Polita(Pazarcık) Meşhurdu Cumartesi kurulan pazar.Her şey satılırdı o pazada,Et,at,eşek,tabanca, mermi,ot,saman,peynir.Ara sıra adam da vurulurdu orada. Hala o eski dükkanlar dururlar yerinde.Bir filim platosu olabilir bence. Panakotla(Küçüktepe) Demirkapı üzerinde çok küçük bir köydür. Tabanca yapımı ile adı duyulmuştur. Muhula(Kuruçam) Yaylacılık ve hayvancılık vardır.Okumuş insanı çoktur.Geleneksel renkli bir kültür vardır.Rus işgali sırasında atılan topun izi hala durur camilerinde.Horon ve kemençe burada önemlidir. Mucura,Muzura( Doğanköy) Düzköy yolu üzerindedir.Dere geçer içerisinden Patates,mısır,sebze önemlidir.Çok da iyi tabanca yapılırdı burada eskiden. Mimera(Erikli) Türkülere konu olmuştur.Yayla kültürü vardır.Çoğu insanı yurt dışına işçi olarak gitmiştir.Bu sebeple çok katlı evlere rastlarsınız burada.Yaylaları meşhurdur. Metinkaniya(Sertkaya) Hıdırnebii yolu üzerindedir.Tarım ve hayvancılık vardır.Okumuş insanı da çoktur. Bu konuda Ömer Balcı öğretmenin uğraşı vardir bu bölgede. Mayer( Fındıklı) Fındığı ile meşhurdur.Ağaların köyüdür. Mala( Cevizlik) Maçkaya huduttur.Hayvancılık ve yaylacılk vardır.Şelale bulunur.Ormanı boldur. Lahana(Yeşilyurt) Genelde hayvancılık vardır.Yaylaya giderler.Son yıllarda fındık ve orman ürünleri öne çıkmıştır.Orman köyüdür. Lefka(Çınarlık) Eskiden tarım, hayvancılık ve tütün ön plandaydı.Hatta burada tekel binası yapılmıştı.Şimdi çilekçilik ile öne çıkmaktadır. Kudura,Kutuna,Kotina(Kayalar) Şimdiki Akçaabat Belediye Başkanının Köyüdür.Tarımla uğraşırlar.Arka kısmında kartalların yuva yaptığı kayalar meşhurdur.Eskiden tütüncülükte ileriydiler. Kokona(Uçarsu) Orman köyüdür.Doğal maden suyu ve alabalık yetiştirme yerleri vardır.Eskiden doğal maden suyunun çıktığı yerlerde hafta sonu pazar kurulurdu.Bu köyü geliştirmek için emekli başçavuş olan bir muhtar çok uğraşmıştı.Çok işlerde de başarılı olmuştu.Vefat etti.Ormanları ve fındık bahçeleri var.Koryana(Acısu) Mısır,patates ve hayvancılık önemlidir.Koyun sürüleri vardı eskiden.Alabalık yetiştirilir.Meşhur BalıklıGöl Yaylasına sahiptir.Şehit mezarı vardır.Hıdırnebi Şenliklerinde yöresel kıyafetleri ve yayalaya girişleri görsellik arz eder.Meşhur Kemençeci Hüseyin Köse(Koryanalı Hüseyin) bu köylüdür.Horonu iyi oynarlar. Karikliya(Meydankaya) Bayır bir köydür.Karayemişi meşhurdur.Sebzecilik yaparlar. Kalyara(Çiçeklidüz )AĞA KÖYÜDÜR.SEBZE AMBARIDIR.TÜTÜN Dikilirdi.fındık bahçelerı ve sebze bahçeleri öne ćıkmakta. Kaloyna,KAlyyona'O gulkaya) dere içerisinde fındıkçılık ve hayvancılık ile geçim sağlayan bir köydür.Derecik bitişiğidir. İstera(Demirkapı)Hayvancılık,tarım öne çıkar.Şimdi fındıkçılık var.Patates,mısır mevcut.Eskiden el yapımı tabanca yapan ustalar mevcuttu. İpsil(Orta alan).Tarım,fındık ve hayvancılık yapılır.Turp ve lahanası meşhurdur. İle(Akçaköy) Geniş bir alana sahiptir.Okumuşu çoktur.Fındık ve tarım ön plandadır. Gelişmiş bir yerdir. İlana(Uğurlu) Fındık ve tütün yapılır.Akçaabat ile alış verişini kesmeyen bu yörede tek köy burasıdır. Hotalita(Karacakaya) Tarım hayvancılık vardır.Burada da torna ve demircilik yapanlar mevcuttu. Tütün havanlarla kıyılırdı.Hırcorot( Dumankaya) Fındıkçılık öndedir. Holku(Tepegören) Eskiden tütün şimdi, tarım önde.Düz alanları vardır. Haraka(Yolbaşı) Ragıp Ağanın köyüdür.Fındıkçılık ön plandadır. Gozoysa(Akpınar) Hayvancılık ve tarım.Genelde yurt dışında çalışmaktadırlar.Yaylaları meşhurdur.Ayrıca et mangal ve yemek için tepelerde sırt denilen yerleri vardır.Tesis kurulmuştur. Gainos( Orta Mahalle) Tarihi evleri ile öne çıkmaktadır. Fiz(Demirci) Eskiden tütün şimdi tarım ve fındıkçılık öne çıkmaktadır. Fakelenza(Demirtaş) Tütüncülük vardı.Şimdi tarımsal ürünler ve fındık. Çarşuda(Akören) Eskiden tütün vardı.Şimdi genelde fındık bahçeleri ve tarım.Çok güzel fasulyesi olur. Çahori (Yalıköy) Balıkçılık,Hayvancılık,Fındık ve tarımsal ürünler. Bodamiya (Derecik) Çarşısı var.Fındık ön planda. Botonoz (Bozdoğan) Fıstık çamları meşhurdur. Caneni(Cevizli) Tarımsal ürünler,Fındık.Şimdi İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun köyü.Cavera, Zavera ( Akdamar) Kavak ağaçları ve tarım alanları var.
Şimdi bakıyorum da eskiden çok güzel olan bu köylerin bazı yerlerinde ne yel esiyor ne de gül açıyor.Su akmıyor,yol çıkmıyor,kuş uçmuyor.Halbuki kentte gelen ve kentte bozulan, sorunlar yaşayan bir çok aile bu köylerde kalsaydı, çok tatlı olurdu sütü , daha bol olurdu aşı. Belki de mutlu olurdu şimdiki çileli başı. Ama bu güzel toprakları ve orada yaşatılan değerleri,el sanatlarını terk edenler,hayal peşinde kentlere koşan bir çok insan,belki de beslenemiyor,çocuğunu besleyemiyor.Çile ateş olup yanıyor içlerinde. Çünkü toprak ne istersen sana veriyor. Yeter ki çalış ve topraktan iste...
Bir gün gelecek belki de bir çok insan bu köylere dönecek. Bu salgın süreci sanki bunları anlatıyor bize. Hepimiz gönüllü yolcusu olacağız beğenmediğimiz toprağın.