7 Haziran 2015 tarihinde yapılacak olan genel seçimlerde partilerin aldıkları oylara göre kaç milletvekili çıkaracağını hesaplamak için kullanılan yöntemi yazımızın devamında bulabilirsiniz.
2015 genel seçimleri yaklaşırken bir ilde hangi partiden kaç milletvekili çıkacağının hesaplamasını yapmak için kullanılan yönteme D'Hondt sistemi deniyor. Bir hukukçu ve matematikçi olan Victor D'Hondt bu sistemi tasarlarken güçlü ve az parçalı ya da tek partili hükümetler kurmaya dönük bir amaç güdüyordu. Bu amacının yanında toplumun azınlıklarının temsilcilerinin ise meclis dışında tutulmasını amaçlıyordu.
D'Hondt Sisteminde örneğin 6 milletvekili kontenjanı olan Trabzon'da %10 barajını geçen partilerin oyları 6 defa matematiksel işleme tabi tutularak her işlemin sonucunda en yüksek oya sahip olan parti işlemi yapılan sırada ki milletvekilliği hakkını kazanmış olur.
Trabzon'da 3 partinin %10 seçim barajını aştığı varsayalım ve A Partisinin aldığı oy 60.000, B Partisinin aldığı oy 25.000 ve C Partisinin aldığı oy 14.000 olsun
A Partisi B Partisi C Partisi Kazanan
1. Milletvekili 60.000* 25.000 14.000 A
2. Milletvekili 30.000* 25.000 14.000 A
3. Milletvekili 20.000 25.000* 14.000 B
4. Milletvekili 20.000* 6.250 14.000 A
5. Milletvekili 12.000 6.250 14.000* C
6. Milletvekili 12.000* 6.250 2334 A
Yukarıda ki tabloda görüldüğü yapılan hesaplamada A partisi 4 milletvekili çıkarırken B ve C Partileri 1'er milletvekili çıkarabiliyor.
Şimdi uygulanan matematiksel işlemleri sırasıyla açıklayalım.
1. Milletvekili: Sandıktan çıkan oy sayıları 1. milletvekili için 1'e bölünür ve en yüksek sonuca sahip parti 1. milletvekilliğini kazanır. Tablomuzda A Partisi 1. milletvekilliğini kazanıyor.
2. Milletvekili: 2. adımda bir önceki adımda milletvekilliğini kazanamayan partilerin oyları hiçbir işleme tabi tutulmadan bir alt satıra aynen yazılır. Ancak 1. adımda milletvekilliğini kazanan partinin oyu 2'ye bölünür ve alt satıra yazılır. İşlem sonucunda en yüksek sonuca sahip parti 2. milletvekilliğini kazanmış olur ki tablomuzda yine A partisi kazanan oldu.
3. Milletvekili: Bu adımda da 2. adımda yapıldığı gibi bir üst satırdaki kazanamayan partilerin oyları aynen alt satıra yazılır. Tablomuzda B ve C Partilerinin oyları 2. milletvekilliğini kazanamadıkları için hiçbir işleme tabi tutulmadan bir alt satıra yani 3. milletvekili satırına yazılırken, 2. milletvekilini kazanan A Partisinin toplam oyu olan 60.000 rakamı, 3. milletvekilliği hesabı yapıldığı için 3'e bölünerek yazılıyor. Bu durumda 3. Milletvekilini B Partisi kazanmış oluyor.
4. Milletvekili: 3. Milletvekili belirlenmesinde kaybeden partiler olan A ve C partilerinin 3. adımdaki oyları aynen 4. satıra geçirilirken, kazanan B partisinin toplam oyu 4. milletvekili hesabı yapıldığı için 4'e bölünerek yazılır. Bu durumda kazanan parti yine A partisi oluyor.
5. Milletvekili: 4. Adımda kaybeden partiler olan B ve C partilerinin bir alt satıra aynen geçirilirken 4. milletvekilliğini kazanan A partisinin toplam oyu ise 5'e bölünerek 5. satıra yazılıyor ve bu durumda kazanan parti C partisi oluyor.
6. Milletvekili: 5. adımda kaybeden A ve B partilerinin oyları bir alt satıra aynen yazılırken C partisinin oyu ise 6'ya bölünerek yazılıyor ve 6. milletvekilliğini kazanan parti yine A partisi oluyor.