Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fatih Eğitim Fakültesi’nde okuyan Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Bölümü 3. Sınıf öğrencileri Üniversite öğrencleri Handegül Birinci, Ömür Turan, Cemre Cemile Aksu, Kemal Anıl Dilmaçünal, Resul Selvi'nin Prof .Dr. Cavit Boz ile MS hakkında yaptıkları söyleşi:
MS nedir bize kısaca açıklar mısınız?
MS, multipl skleroz (emes olarak okunur) merkezi sinir sisteminin bir hastalığıdır. Beyin, omurilik ve görme sinirlerini etkilemektedir. MS’te bu sistemlerin etkilenmesi sonucu duyusal, görme, yürüme, konuşma ve denge gibi sinir sistemi işlevlerinde bazı bozulmalar olabilmektedir.
MS’in belirtileri nelerdir?
Ms’in belirtileri sadece MS’e özgü değildir. %90 atak ve iyileşmelerle başlar. Bu ataklar sıklıkla duyusal belirtilerdir. Duyusal belirtilerde yüzde uyuşma, ellerde ve ayakta uyuşmalar olarak ortaya çıkar. Bir diğer belirtisi görme bozukluğudur. Önce ağrı ile başlar görme bulanıklığı artar. Tam körlüğe kadar bile gidebilir fakat daha sonradan açılır. Çift görme de belirtiler arasındadır. Kuvvet kaybı ise el kol ve bacaklarda meydana gelen kuvvet kayıplarıdır. Bunlar olur başlar ilerler ve daha sonra düzelir. Dengesizlik, baş dönmesi de sık görülen belirtilerindendir.
MS kimlerde ne zaman görülür?
MS kadınlarda 2 kat daha sıktır. Zaten Dünya’da MS’lilerin %70 kadarı da kadındır. Bunun yanında da hastalık gençlerin hastalığıdır. MS’in başlangıcı 20 ile 40 yaşları arasında sıktır..
Birine MS tanısı konurken hangi tetkikler uygulanır?
Tabi için en önemli veriler hastanın öyküsü ve muayene bulgularından elde edilir. Beyin ve omuriliğin detaylı görüntülerini veren MRG (manyetik rezonans görüntülemesi) ve göz siniri ölçümü yapılır. Şüpheli durumlarda da belden sıvı alınarak inceleme yapılır.
Bu hastalıkta beslenme önemli midir?
Evet çok önemlidir. Aç kalmadan doğal besinler yemek önemlidir haftada bir balık ve kırmızı et tüketmek, tuzu kısıtlamak lazım. Tuz alımı fazla ise MS hastalığının daha kötü olduğu görülmüştür. Tabi ki bunun yanında MS için sigara da 2 kat zarar verir.
Bu hastalığın tedavisi mümkün müdür?
Tabi ki de tedavisi mümkün bir hastalıktır. Uzun yıllardır kullandığımız iğnelerle tedaviyi kontrol altına alıyoruz. Ağızdan haplar son derece etkili kolay kullanımı olan ilaçlardır. Daha nadir aralarla yapılan son derece etkili ilaçlar piyasaya çıkacak. Bunları ilerde daha sık kullanacağız. İlerde MS hastalığı çok daha etkin tedavi edilen ve kontrol altına alınabilen bir hastalık haline gelecek.
Alternatif tedaviler hakkındaki fikirleriniz nelerdir?
Tamamlayıcı tedaviler ile destekliyoruz. Daha iyi uyku için yeşil çay, beden için yoga , plates gibi uygulamalar çok yararlı. Ancak hastaların yarıdan fazlası ne olduğu belirsiz belli otları kullanmaktadır. Kapari karpuzu, çuha otu, arı sokması, yılan zehiri, ozon tedavileri, sülük tedavisi gibi pek çok yöntemler kullanılmaktadır. Keçi sütü içenler var. Keçi sütü süt olarak faydalı ama MS’e hiçbir ek katkısı yoktur.
MS hastaları da değişik otlar pazarlayanlar için iyi bir sömürü kaynağı haline gelmiştir. MS hastalarının azımsanmayacak bir kısmı sürekli kendine sunulan reklamlardan etkilenmektedir. Hatta hastalarımız ikna yeteneği güçlü, dini sömürüleri de kullanan kişiler tarafından aranmaktadır. MS hastalarının bu tip ticari bitkiler ile tedavisi mümkün değildir.
Bitkiseldir, yararı olmasa bile zararı yoktur düşüncesi ile tarımsal ek gıda olarak ruhsatlanan değişik otlar kullanılmaktadır. Bitkiseldir, bir yan etkisi yoktur düşüncesi çok yanlıştır. Bu bitkisel ürünler çeşitli kimyasal reaksiyonlar sonucu katkı maddeleri ile birleştirilmiş ve yan etkileri olan ürünlerdir. Diğer taraftan kendileri bir tarafa, ailelerinin ve çocuklarının rızıkları sağlık sömürücülerine harcanmaktadır.
Ayrıca bu tip bitkisel yöntemler ile ilgili sorular ile sağlık çalışanları gereğinden fazla meşgul edilmektedir. Bitkiler doğanın mucizeleridir. Tabiki doğal beslenmek sağlık için çok önemlidir. Doğal tedavi üzümü yemektir, elma yemektir, ceviz yemektir, balık yemektir. Bir bitkiden güvenli ilaç elde edilmesi 10-20 yıllık uzun bir süreci kapsar. Öncelikle bitki içindeki maddeden etken maddenin ayrıştırılması, saflaştırılması, deney hayvanları üzerinde yan etkilerinin incelenmesi ve diğer organlar üzerinde uzun süreli etkilerinin gözlemlenmesi, daha sonra gönüllülerde denenmesi, güvenirlik ve etkinlik çalışmalarının yapılması ve bunların tamamlandığına dair resmi kurumlardan ruhsatlanması gerekmektedir. Duygularınızın sömürülmesine izin vermeyiniz. Sağlığınızı magazinsel yöntemlere değil bilimsel yöntemlere emanet ediniz.
Son olarak MS hastaları için önerileriniz nelerdir?
Dediğim gibi sigaradan uzak durmaları gerekir. D vitamini almaları önemlidir. Hastaların mümkün olduğunca gün ışığı almalarında fayda var. Ama sıcaktan kaçınmak lazım. Hamileliği öneriyorum hamile sonrası ataklarda artış olabiliyor. Fakat daha fazla çocuk sahibi olan kişilerde MS hastalığında daha fazla iyileşme oluyor. MS artık korkulacak değil kontrol altına alınabilecek bir hastalık.