Merkez Bankası, vatandaşları, yırtılmış banknotları bantla yapıştırmamaları, paraların üzerine yazı yazmamaları ve cüzdan kullanma alışkanlığı edinmeleri konusunda uyardı.
Merkez Bankası, Yeni Türk Lirası'ndan Türk Lirası'na geçiş öncesi, bir bilgilendirme kitapçığı hazırladı.
Kitapçıkta, dolaşımdaki banknot kalitesini artırmak için vatandaşların banknot kullanımda dikkat etmeleri gereken hususlara yer verildi.
Buna göre, banknot kullanımında özen göstermemiz gereken unsurlar şöyle:
-Banknotların yıpratılmaması için gerekli dikkat ve özen gösterilmeli.
-Banknotların üzerine yazı yazılmamalı, buruşturulmamalı, yırtılmamalı ve
delinmemeli.
-Banknot işleme sistemlerinin çalışmalarının olumsuz yönde etkilenmemesi
için yırtılmış banknotlar, bantla yapıştırılmamalı.
-Cüzdan kullanma alışkanlığı edinilmeli.
-Vatandaşlar, ellerine geçen eskimiş ve yıpranmış banknotları Merkez
Bankası şubeleri veya bankacılık sistemi aracılığıyla değiştirmeli.
ESKİMİŞ BANKNOTLAR NASIL YENİLENECEK?
Eskimiş ve yıpranmış banknotların nerede ve nasıl değiştirileceğinin de anlatıldığı kitapçığa göre, yazıları okunmayacak şekilde kirlenmiş, yıkanmış, boyanmış, yanmış, yırtılmış veya diğer sebeplerle eskiyip, yıpranmış değeri belirlenebilen tam banknotlar ile yüzeyindeki eksiklik yüzde 50'den az olan banknotlar, yazılı değeri üzerinden başa baş olarak, tek parçadan ibaret olmak kaydıyla yüzeyindeki eksiklik yüzde 50 olan banknotlar ise yazılı değerinin yarısı üzerinden yenileriyle değiştirilebilecek.
Yüzeyinin yarısından fazlası eksik olan banknotlarda ise değiştirme yapılmayacak.
Eskimiş, yıpranmış veya kısmen fiziki parça kaybına uğramış banknotların Merkez Bankası, Ziraat Bankası ya da diğer bankaların şubeleri aracılığıyla değiştirilmesi mümkün bulunuyor.
Sahte bir banknot ele geçirildiğinde paranın nereden ve kimden alındığı belirtilerek, en yakın kolluk kuvvetine (Emniyet veya Jandarma birimleri) bildirilecek.
TL'Lİ SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?
Türk Lirası'na nasıl geçileceğinin soru-cevap şeklinde anlatıldığı Bilgilendirme Kitapçığında açıklığa kavuşturulan diğer bazı hususlar da şöyle:
"-Türk Lirası banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2009 tarihinde tedavüle çıkarılacak.
-Halen kullanılan paraların geçerlilik süresi: Yeni Türk Lirası banknot ve madeni paralar, 2009 yılı sonuna kadar geçerli olacak. 2009 boyunca YTL ve TL banknotlar ile madeni paralar birlikte tedavül edilecek.
-Neden 1 yıllık birlikte dolaşım öngörüldü? Vatandaşların halen kullanılan banknot ve madeni paraları, diledikleri zaman ve rahatlıkla yeni paralarla değiştirebilmesi için 1 yıllık birlikte dolaşım kararı alındı.
Dolayısıyla vatandaşlarımızın bu değişim için acele etmelerine gerek yok. Para değişimi, işlemlerin doğal akışı içinde gerçekleşecek.
-Para değişimi nasıl olacak? Birlikte tedavül döneminde (2009 yılı boyunca) tüm banka şubeleri, kasalarında Türk Lirası banknot ve madeni para olması durumunda değişim yapacak. Ancak, Yeni Türk Lirası banknotlar, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren 10 yıl, madeni paralar ise 1 yıl boyunca (zaman aşımı süresince) Merkez Bankası ve Ziraat Bankası şubelerinde değiştirilebilecek.
-TL'nin uluslararası para kodu: Uluslararası para kodu değişmeyecek. TRY 949 2 olarak kullanılmaya devam edecek.
-Merkez Bankası gösterge niteliğindeki döviz ve efektif kurlarının ilanında değişiklik olacak mı? TL'ye geçişle birlikte döviz ve efektif kurlarının gösteriliş biçimi veya değerinde herhangi bir değişiklik söz konusu olmayacak.
YALNIZCA PARA BİRİMİNİN İSMİ DEĞİŞECEK
-TL ile birlikte menkul kıymetlerin nominal değerleri değişecek mi? TL'ye geçiş, menkul kıymetlerin (Hazine bonosu, devlet tahvili, yatırım fonu, hisse senedi) nominal değerlerini etkilemeyecek.
HUKUKİ ARAÇLARIN DURUMU
-1 Ocak 2009 öncesi TL, 1 Ocak 2009 tarihinden sonra YTL olarak düzenlenen hukuki araçların durumu ne olacak? 1 Ocak 2009 tarihinden önce Yeni Türk Lirası ile aynı değer ölçüsünde (aynı tutarda) Türk lirası olarak düzenlenen hukuki araçlar geçerli kabul edilecek.
Aynı şekilde 1 Ocak 2009 tarihinden sonra Yeni Türk Lirası olarak düzenlenen hukuki araçlar geçerli olup, aynı değer ölçüsünde Türk Lirası olarak işlem görecek.
-Hukuki araçlarda 1 Ocak 2005 tarihinden önce kullanılan 6 sıfırlı TL ile 1 Ocak 2009 tarihinden sonra kullanılacak TL'ler arasında karışıklık olacak mı? Normal koşullar altında karışıklık beklenmiyor. Hukuki araçların düzenlenme tarihi veya kuruşlu ifadelere yer verilip, verilmemesi ayırt edici göstergeler arasında sayılıyor.
Adalet Bakanlığı ve Merkez Bankasının görüşleri çerçevesinde bir hukuki araçta yer alan TL kaydının 1 Ocak 2005 tarihinden öncesine mi, yoksa 1 Ocak 2009 tarihinden sonrasına mı ilişkin olduğu konusunda işlemin temelindeki hukuki ilişki araştırılarak, başka bir delil bulunmadığı takdirde değer ölçüsündeki aşırı farklılık hayatın olağan akışına uygun olup olmama hususları değerlendirilerek, yargı organlarınca giderilecek.